ساخت ارتز آسیب نخاعی

 

آسیب نخاعی و روش های بهبود بیمار

آسیب نخاع یکی از جراحات سیستم عصبی مرکزی است که باعث اختلال در عملکرد حرکتی زیر سطح آسیب و سندروم درد مزمن می شود. اختلال در عملکرد سیستم ادراری، جنسی، گوارشی، عملکرد عروق، تنظیم دما و حرکات اختیاری و غیراختیاری نیز به دنبال آسیب نخاع اتفاق می افتد. آسیب به طناب نخاعی باعث ایجاد تغییرات حسی و حرکتی زیادی می شود. اما از نظر بیماران ناتوانی برای راه رفتن بزرگترین مشکلی است که پس از آسیب نخاع با آن مواجه می شوند.

شیوع آسیب نخاعی در کشورهای مختلف، متفاوت گزارش شده است. کمترین آمار مربوط به کشور هلند (۴/۱۰ مورد جدید در یک میلیون نفر) و بیشترین آمار مربوط به ایالات متحده آمریکا (۵۹ مورد جدید در یک میلیون نفر هر سال) عنوان شده است. بین ۱۸۳۰۰۰ تا ۲۳۰۰۰۰ فرد مبتلا به آسیب نخاعی در ایالات متحده آمریکا زندگی می کنند. درحالیکه جمعیت این افراد در انگلیس ۴۰۰۰۰ نفر گزارش شده است. آمار ارائه شده در سال ۲۰۰۸ نشان می دهد بیش از ۲۰۰۰۰۰ نفر در ایالات متحده دچار قطع نخاع شده اند و سالانه ۱۰۰۰۰ فرد جدید به این آمار اضافه می شوند. تخمین زده شده است این میزان در سال ۲۰۱۰ به ۱۳۴۰۰ نفر افزایش خواهد یافت.

میانگین سنی این افراد ۸/۳۱ سال است که ارتز اندام تحتانی ارتز اندام فوقانی و انواع آنارتز چیست؟۵۹% آنها سن ۳۰ سال یا کمتر دارند. از این میزان ۸۲% افراد را مردان ۱۶-۳۰ ساله تشکیل می دهندکه این نسبت در مردان به زنان ۴ به ۱ می باشد. میانگین مدت زمان سپری شده در مراکز توانبخشی برای ۲۹۳ بیمارآسیب نخاعی از سال ۱۹۸۲-۱۹۹۳در هلند ۱۵۴ روز گزارش شده است. در سال ۱۹۹۶ هزینه ی مورد نیاز بیماران آسیب نخاعی طی دو سال اول پس از آسیب، ۲۲ میلیون دلار تخمین زده شده است. این هزینه به میزان زیادی با سطح آسیب درارتباط است.

عوامل اولیه مرتبط با این عارضه، تصادفات با وسایل موتوری(۵۰%)، سقوط از بلندی(۲۴%)، خشونت(۱۱%) و ورزش(۹%) گزارش شده است. در ایران نیز تصادفات رانندگی با۱۱/۵۴%و سقوط از ارتفاع با۳۵/۴۲% شایعترین علت آسیب نخاعی عنوان شده است که در بین آنها ۵/۶۷ درصد آسیب نسبی و ۵/۳۲ درصد آسیب کامل نخاعی با گروه سنی ۲۰-۲۹ سال می باشند.

اثرات مثبت فیزیولوژیکی و روانشناختی زیادی برای ایستادن و راه رفتن افراد پاراپلژیک گزارش شده است. کاهش کنتراکچر مفاصل، شکستگی استخوان و زخم فشاری، جلوگیری از پوکی استخوان، کاهش اسپاستیسیتی،کمک به هضم، بهبود عملکرد روده، تخلیه کامل مثانه، گردش خون محیطی و تحریک رشد اندام تحتانی از مزایای مثبت فیزیولوژیکی ایستادن و راه رفتن ذکر شده است. ارتباط با محیط و افراد در سطح بینایی، درک مثبت از بدن و عزت نفس بیشتر، ازمزایای روانشناختی ایستادن و راه رفتن اعلام شده است.

طراحی و ساخت ارتز بیماران آسیب نخاعی

در مجموعه ما، ارتزهای مختلفی در جهت کمک به ایستادن و راه رفتن این بیماران ساخته می شود. در یک تقسیم بندی می توان ارتزهای مکانیکی مورد استفاده در ایستادن و راه رفتن بیماران آسیب نخاعی را در سه گروه بزرگ قرار داد که این سه گروه عبارتند از ارتزهای سنتی، ارتزهای رسیپروکال و ارتزهای مدیال لینکیج.

درمان آسیب نخاعی-دکتر ارتو

دامنه این وسایل از ارتز هیپ- زانو- مچ پا- پا تا ارتزهای رسیپروکال متفاوت است. این ارتزها مفاصل زانو و مچ را به ترتیب در وضعیت اکستنشن و نوترال بی حرکت می کنند و توانایی حرکت با کراچ و وسایل کمکی را به بیمار می دهند.
ارتزهای هیپ- زانو- مچ پا- پا، (Hip Knee Ankle Foot Orthosis) که تا سال ۱۹۸۰ تنها وسیله کمکی مورد استفاده برای این بیماران به حساب می آمد، در هر پا شامل دو قسمت صلب است که ران و ساق پا را در نواحی درونی و بیرونی و همچنین کف پا را با یک صفحه افقی دربر می گیرد. . این ارتز در ناحیه زانو دارای مفصلی است که مجهز به یک قفل دستی می باشد تا در موقع مقتضی به بیمار اجازه نشستن داده و در هنگام راه رفتن، زانو را در حالت فول اکستنشن قفل کند. با این که تحقیقات زیادی بر روی این ارتز انجام شده است اما، به دلیل فشار بیش از حدی که در فاز سوئینگ بواسطه تحمل کل وزن بدن به اندام های فوقانی اعمال می شد از سال ۱۹۸۰ به بعد با ورود سیستم هایی که برای راه رفتن بیمار با الگوی رفت و برگشتی طراحی شده بودند منسوخ گردید.

به ارتزهایی که با الگوی حرکتی رفت و برگشتی فعال می شوند، ارتزهای رسیپروکال می گویند. ارتزهای دیگر مانند ارتزهای پیشبرنده ی متقابل ، ارتز هدایتگر مفصل هیپ و ارتزهای مدیال لینکیج مقدمات استفاده از الگوی راه رفتن رسیپروکال را برای بیماران فراهم می نمایند. ارتز هدایتگر مفصل هیپ و مدیال لینکیج با هدف پیشرفت اندام ساخته شده اند، اما در ارتزهای پیشبرنده مکانیسمی وجود دارد که الگوی حرکت متقابل را بازسازی می کند. این مکانیسم با فلکشن یک مفصل ران در یک سمت باعث ایجاد اکستنشن در مفصل ران سمت مقابل می شود.

ارتز رسیپروکال لوئیزیانا یکی از معروف ترین ارتزها در دسته ی رسیپروکال است. ساخت این ارتز در دانشگاه ابالت لوئیزیانا در سال ۱۹۸۳ به واقعیت پیوست. این ارتز دارای یک تنه انعطاف ناپذیر و دو قسمت در ناحیه پاها است با این تفاوت که دو عدد کابل، مفاصل هیپ طرفین را بگونه ای به هم متصل کرده که آنها را مجبـور به حرکت رفت و برگشتـی می کند (شکل ۱)، بطوریکه کشیدگی مفصل هیپ در پای استانس باعث فلکشن در پای سوئینگ و برعکس خواهد شد. در مفصل زانوی این ارتز نیز قفلی وجود دارد که در حالت عادی بسته است و برای نشستن بیمار قابل باز شدن خواهد بود.

درمان آسیب نخاعی-دکتر ارتو

راه رفتن با آن در شروع حرکت به این گونه است که پای سوئینگ در حالت اولیه عقب تر از پای استانس قرار دارد. سپس با خم شدن به سمت پای استانس و حفظ تعادل به کمک واکر امکان فاصله گرفتن پای سوئینگ را ایجاد می کند. وقتی مفصل هیپ به بالاترین ارتفاع خود رسید، بیمار با عقب کشیدن بالاتنه خود باعث اکستنشن پای استانس می شود و این در حالی است که دوران بدن حول پای استانس به سمت جلو همچنان ادامه دارد. در این حالت فعال شدن یکی از کابل ها باعث فلکشن پای سوئینگ شده، این پا در ادامه حرکت از کنار پای استانس عبور کرده و کمی جلوتر از آن در انتهای مسیر حرکتی خود متوقف می شود. سپس با خم شدن بیمار به سمت پای سوئینگ در صفـحه فرونتال ایـن پـا به زمیــن برخـورد کــرده و فـاز دابل ساپورت آغــاز مـی گـردد.

ارتز پیشبرنده پیشرفته در سال ۱۹۹۰ به دنبال اصلاح ارتزهای پیشبرنده لوئیزیانا توسط وایتل و جفرسون ساخته شد. ایده طراحی این ارتز بدنبال اتصال ضعیف و اصطکاک کابل ها در ارتز پیشبرنده لوئیزیانا و هدر رفتن انرژی حاصل از اکستنشن هیپ عنوان گردید. بنابراین این محققین برای کاهش اصطکاک از یک کابل اتصال استفاده کردند. ارتز پیشبرنده ایزوسنتریک نیز با هدف جلوگیری از اتلاف انرژی انتقالی از یک سمت به سمت مقابل توسط کابل طراحی شد. این ارتز بجای کابل از یک بار استفاده نمود. تاثیرات مثبت ارتز پیشبرنده پیشرفته و ارتز پیشبرنده ایزوسنتریک در بهبود پارامترهای راه رفتن بیماران آسیب نخاعی در مقایسه با دیگر ارتزها گزارش شده است. در حال حاضر مجموعه ی ما افتخار این را دارد که از پیشگامان ارائه دهنده ی این نوع ارتزهای خاص برای بیماران آسیب نخاعی در کشور باشد.

ارتزهای مدیال لینکیج در ابتدا با طراحی مک کی و کرتلی ساخته شدند. اولین ارتز مدیال لینکیج با نام ارتز واکابوت شناخته شد. این ارتز علیرغم عدم تطابق محورهای حرکتی مفاصل توانست تا حدودی جایگزین ارتزهای رسیپروکال می گردد(۳۱). خصوصیت منحصر به فرد این وسیله آن است که شامل مفاصل خارجی در ناحیه هیپ نیست بلکه از یک مفصل داخلی برای حرکت بیماران استفاده می کند. مفصل هیپ در این سیستم قابل جدا شدن است بنابراین می توان هنگام پوشیدن آن، از ویلچر استفاده نمود. چون مفاصل حجیم خارجی از وسیله حذف شد، زیبایی ظاهری ارتز بهتر از انواع قبلی می باشد. زیبایی، عدم تداخل با کارهای روزمره مانند راه رفتن و دستشویی رفتن و راحتی استفاده از مزایای این ارتز ذکر شده است. علاوه بر آن راحتی پوشیدن و درآوردن وسیله و توانایی استفاده همزمان با ویلچر از دیگر مزایای این وسیله گزارش شده است.

اما به دلیل کاهش بازوی اهرمی ناشی از پایین بودن محور حرکتی مفصل هیپ نتوانسته است به اندازه ارتزهای رسیپروکال در بهبود پارامترهای راه رفتن موثر واقع شود. پس از آن ارتزهای مورانگ و پرایم واک با هدف تطابق در مفاصل آناتومیک و ارتوتیک طراحی و ساخته شده اند. در هر دو مفصل از مکانیسم لغزشی استفاده شد که با ایجاد محور فرضی ۶ سانتی متر بالاتر از مفصل ارتزی، مفاصل ارتزی و آناتومیک را به یکدیگر نزدیک می کرد. هر دو ارتز در مقایسه با واک ابوت توانستند بطور معناداری پارامترهای راه رفتن را بهبود بخشند و مصرف انرژی را کاهش دهند(۳۴, ۳۶). در حال حاضر مجموعه ی ما افتخار این را دارد که از پیشگامان ارائه دهنده ی این نوع ارتزهای خاص برای بیماران آسیب نخاعی در کشور باشد( شکل زیر).

پانویس ها:

  1. Reciprocating Gait Orthosis (RGO)
  2. Hip guidance orthosis
  3. Medial Linkage Orthosis
  4. Louisiana State University
  5. Advanced RGO (ARGO)
  6. Louisiana RGO (LUS RGO)
  7. Whittle and Jefferson
  8. Isocentric RGO (IRGO)
  9. Mckey
  10. Kirtly
  11. Walkabout Orthosis(WO)
  12. Moorong
  13. Prime Walk (PW)

 

  • منبع:
    پایان نامه دکترای سرکار خانم منیره احمدی بنی
    به راهنمایی دکتر مختار عراض پور و دکتر فرزام فرهمند

[/section]